اهمیت حفظ سلامت مثانه و سیستم ادراری
یکی از عواملی که می‌تواند منجر به ایجاد تغییراتی در اندام‌های بدن شود، افزایش سن است. عدم رعایت الگویی مناسب در سبک زندگی نیز می‌تواند احتمال بروز بیماری در ارگان‌های حساس را در دوران سالمندی افزایش دهد. یکی از این اندام‌های حساس، مثانه است که حفظ سلامت آن در طول زندگی برای همه سنین و به ویژه در سالمندان بسیار مهم است. همه انسان‌ها در طول شبانه‌روز بارها از مثانه خود استفاده می‌کنند اما ممکن است با راهکار‌های مناسب برای حفظ سلامت مثانه آشنا نباشند. مثانه اندامی تو خالی و شبیه بالون است که در زیر شکم قرار دارد و محلی برای جمع شدن ادرار است. در واقع مثانه بخشی از سیستم ادراری بدن است که شامل کلیه‌ها، حالب‌ها و مجاری ادراری می‌شود.
ادرار ترکیبی از باقیمانده مایعات دریافتی بدن از نوشیدنی‌ها و خوراکی‌هاست. زمانی که مثانه تغییر شکل می‌دهد، بافت ارتجاعی آن سفت شده و حالت کشسانی‌اش کاهش می‌یابد و به دلیل کاهش حالت ارتجاعی و انعطاف مثانه، فرد قادر به نگهداری ادرار به مدت طولانی نبوده و این امر منجر به افزایش استفاده از دستشویی و حتی بروز بی‌اختیاری ادرار می‌گردد. به بیان دیگر دیواره و ماهیچه‌های مثانه ضعیف شده و تخلیه کامل مثانه را برای فرد دشوار می‌سازد و همین مسئله باعث ترشح ادرار می‌شود. باید بدانیم که مشکلات مربوط به مثانه، منحصر به دوران سالمندی نیست و ممکن است در سنین پایین‌تر نیز به دلیل عدم رعایت سبک زندگی سالم یا فشار‌های وارد شده به عضلات کف لگن در اثر زایمان‌های مکرر، جراحی پروستات، اضافه وزن و … اتفاق بیفتد. یکی از راهکار‌های تایید شده برای درمان مشکلات مربوط به ضعف عضلات کف لگن، انجام تمرینات ورزشی کگل است.
مشکلات شایع مثانه
برخی مشکلات مثانه شایع بوده و می‌توانند زندگی روزمره فرد مبتلا را مختل سازند. در واقع مشکلات مثانه ممکن است منجر به انزوای عزیزان سالمند و حتی خود ما شده و انجام وظایف اجتماعی و خانوادگی را برای‌مان دشوار سازد. این مشکلات عبارتند از:
عفونت‌های سیستم ادراری
عفونت‌های سیستم ادراری دومین نوع شایع عفونت در بدن است که می‌تواند در هر قسمتی از سیستم ادراری بروز پیدا کند. بیش از نیمی از زنان حداقل یک بار در طول زندگی عفونت سیستم ادراری را تجربه کرده‌اند. اما زنان سالمند به دلیل کاهش قوای ماهیچه‌های مثانه و دشواری در تخلیه کامل ادرار بیشتر در معرض آن هستند. در واقع این ضعف باعث باقی ماندن ادرار به مدت طولانی در مثانه شده و احتمال ابتلا به عفونت سیستم ادراری را افزایش می‌دهد.
انواع عفونت‌های سیستم ادراری عبارتند از:
عفونت مثانه
شایع‌ترین نوع عفونت دستگاه ادراری است که در آن باکتری وارد مثانه شده و باعث پیدایش علائمی همچون نیاز شدید و ناگهانی به دفع ادرار می‌گردد. در واقع این مسئله ممکن است منجر به بروز بی‌اختیاری ادرار در فرد سالمند یا حتی مراقبین جوان شود، یکی از راهکار‌هایی که می‌تواند در افزایش کیفیت زندگی همراه با بی‌اختیاری ادرار تاثیرگذار باشد، استفاده از پوشینه بزرگسال است. استفاده از این محصول باعث افزایش اعتماد به نفس ما می‌شود و به ما این امکان را می‌دهد مثل گذشته در جامعه فعالیت داشته باشیم.
عفونت کلیه
عفونت مثانه می‌تواند به کلیه‌ها سرایت کرده و منجر به بروز مشکلات بیشتری برای فرد سالمند و مراقب شود. عفونت طولانی مدت کلیه و عدم درمان آن، ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به بدن وارد کند.
عفونت مجاری ادرار
هرچند این نوع عفونت کمتر شایع است، اما می‌تواند باعث آسیب به سیستم ادراری گردد.
علائم وجود مشکل در سیستم ادراری
برخی علائم همچون دشواری در دفع ادرار، ضعف در کنترل ادرار، ترشح ادرار، و نیاز مداوم به دفع آن ادرار ناشی از وجود عارضه در ماهیچه‌های مثانه، مجاری ادراری و یا لگنی در فرد سالمند و مراقب است.
سرطان مثانه
این سرطان در لبه مثانه بروز پیدا کرده و سیستم ادراری را درگیر می‌کند.
چه عواملی می‌تواند سلامت مثانه را به خطر بیاندازد؟
عوامل بسیاری در سلامت مثانه مؤثر هستند، هرچند نمی‌توان تمام آن عوامل را کنترل کرد اما با رعایت برخی موارد تا حدود زیادی می‌توانیم سلامت آن را تضمین کنیم. در اینجا به برخی عوامل مخرب در سلامتی مثانه اشاره می‌کنیم:
یبوست: یبوست می‌تواند منجر به تجمع مدفوع در روده بزرگ شده و مثانه را تحت فشار قرار داده و مانع از دفع درست ادرار گردد.
دیابت: دیابت می‌تواند عصب‌های پیرامون مثانه را که در کنترل ادرار مؤثر هستند، تخریب کرده و حتی منجر به بروز بی‌اختیاری ادرار در فرد مبتلا شود.
اضافه وزن: افراد مبتلا به اضافه وزن، بیشتر از افراد عادی در معرض ترشح و بی‌اختیاری ادرار قرار دارند.
عدم تحرک کافی: کمبود فعالیت و تحرک می‌تواند منجر به بروز مشکلات مثانه و همچنین یبوست در فرد سالمند یا مراقبین جوان گردد و مراقبین می‌توانند همراه با فرد سالمند یا میانسال، تمرینات ورزشی منظمی انجام دهند و از بروز این مشکلات پیشگیری کنند.
مصرف دخانیات: ابتلا به مشکلات سیستم ادراری در میان افراد سالمند و مراقبین سیگاری بسیار شایع است؛ همچنین مصرف دخانیات می‌تواند احتمال بروز سرطان مثانه را نیز افزایش دهد.
مصرف برخی داروها: برخی داروها ممکن است منجر به افزایش حجم ادرار یا بی‌اختیاری ادرار شوند. به‌عنوان مثال داروهای آرام‌بخش یا خواب‌آور باعث بی‌حسی اعصاب مثانه شده و نیاز به استفاده از دستشویی را در عین لزوم استفاده از آن، کاهش می‌دهند.
مصرف الکل: نوشیدن الکل می‌تواند منجر به تشدید مشکلات مثانه شود.
کافئین: مصرف کافئین بر عملکرد مثانه تأثیر گذاشته و پیام‌رسانی به اعصاب مثانه برای نیاز به تخلیه را مختل می‌سازد.
رژیم غذایی: رژیم غذایی و مصرف برخی غذا و نوشیدنی‌ها مانند سودا، شیرین‌کننده‌های مصنوعی، غذاهای پرادویه، مرکبات و گوجه‌فرنگی مشکلات مثانه را تشدید می‌کند.
آسیب‌دیدگی لگن: تروماهایی همچون جراحی پروستات زایمان و تجاوز جنسی می‌تواند ماهیچه‌ها و اعصاب مؤثر در کنترل مثانه و ادرار را تخریب کنند. بیماری پروستات می‌تواند زمینه‌ساز بروز بی‌اختیاری ادرار شود. به دلیل بزرگی توده پروستات، مجاری ادراری در مردان دچار انسداد نسبی شده و منجر به بی‌اختیاری ادرار به شکل نشت ادرار می‌شود.
علائم مشکل مثانه
عملکرد مثانه هر فرد متفاوت است. اما وجود برخی علائم حاکی از وجود اختلال در مثانه است. در صورت مشاهده هرکدام از علائم زیر حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- ناتوانی در کنترل و نگه‌داشتن ادرار
- نیاز به تخلیه ادرار ( بیش از ۸ بار در روز)
- بیداری چندین باره در طول شب برای دفع ادرار
- نیاز ناگهانی و فوری برای دفع ادرار
- درد یا سوزش قبل، حین و بعد از دفع ادرار
- ادرار با رنگ تیره یا خونی
- میزان بسیار کم ادرار پس از نیاز شدید به دفع آن
- مشکل در شروع تخلیه یا جریان ضعیف ادرار
- مشکل در تخلیه مثانه
علائم عفونت سیستم ادراری
عفونت سیستم ادراری در برخی افراد می‌تواند منجر به بروز تغییرات روانی و سردرگمی شود، به عبارتی دیگر فرد مبتلا به عفونت سیستم ادراری، دارای احساس خستگی و ضعف بوده و دچار دردهای عضلانی و شکمی می‌شود. علائم عفونت سیستم ادراری عبارتند از:
- ادرار تیره رنگ، خونی یا بدبو
- درد یا سوزش حین دفع ادرار
- نیاز شدید و مداوم به دفع ادرار، حتی بعد از تخلیه مثانه
- تب خفیف زیر ۳۸ درجه در برخی افراد
سخن پایانی
مشکلات مثانه، عفونت دستگاه ادراری و بی‌اختیاری ادرار می‌تواند روند عادی زندگی را تحت تأثیر قرار داده و افراد را منزوی کند. با تشخیص به موقع و اقدام به درمان، رعایت رژیم غذایی سالم و انجام تمرینات ورزشی مناسب مثل کگل می‌توانیم زندگی توأم با آرامش و به دور از استرس برای خودمان و سالمندان و میانسال عزیز زندگی فراهم کنیم. برای آنکه بیشتر بدانیم مقاله تغذیه مناسب و بی اختیاری ادرار را در وب‌سایت ایزی لایف مطالعه کنید.
مطالب مرتبط
ثبت نظر
نظرات کاربران