مراقبت از سالمند لجباز و مبتلا به زوال عقل

مراقبت از والدین باعث آرامش خاطر بی‌نظیری در ما ابرقهرمان‌ها می‌شود چرا که حس می‌کنیم با مراقبت عاشقانه از والدین سالمندمان زمان بیشتری برای بودن با آن‌ها در آخرین فصل زندگی‌شان کسب خواهیم کرد. با این حال مراقبت از قهرمان‌های زندگی، به ویژه عزیزان مبتلا به زوال عقل، کار آسانی نیست، چرا که مقاومت و لجبازی دو مشخصه‌ی بارز زوال عقل بوده و باعث می‌شود ما ابرقهرمان‌ها به کمک احتیاج پیدا کنیم. بسیاری از ما نمی‌دانیم چگونه با قهرمان زندگی مبتلا به زوال عقل و لجباز برخورد کنیم و هنگام انجام کارهای روتین روزانه مثل مراجعه به پزشک، استحمام و مسواک زدن در جلب همکاری قهرمان‌مان دچار مشکل می‌شویم.

بیماری آلزایمر و‌ زوال عقل دو اصطلاحی هستند که گاهی به اشتباه به جای هم استفاده می‌شوند. در واقع زوال عقل یا دمانس اصطلاحی است که به مجموعه‌ای از علائم شامل اختلال در حافظه و تفکر اشاره می‌کند و می‌تواند به دلایل متفاوتی بروز پیدا کند. یکی از شایع‌ترین دلایل بروز زوال عقل، بیماری آلزایمر است. زوال عقل می‌تواند در اثر عوامل دیگری مثل بیماری پارکینسون، بیماری هانتیگتون، جنون گاوی و آسیب مغز تروماتیک (در اثر ضربه‌های شدید) نیز بروز پیدا کند. در هر صورت زوال عقل و آلزایمر، مغز قهرمان زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده و باعث بروز رفتارهای لجبازانه در او می‌شود. البته دلایل دیگری همچون محرک‌های محیطی، داروهایی که این عزیزان مصرف می‌کنند و به طور کلی حس و حال قهرمان ما در میزان و شدت این گونه رفتارها تاثیرگذار است. در چنین شرایطی با شناخت دلایل سرسختی در سالمندان‌مان، ‌می‌توانیم ارتباط بهتری با آن‌ها برقرار کرده و درک‌شان کنیم. همچنین آگاهی از راهکارهایی برای رویارویی با رفتار‌های مقاومتی بسیار کمک کننده خواهد بود.

نکاتی برای برقراری ارتباط با سالمند لجباز و مبتلا به زوال عقل

شناخت تمایلات قهرمان زندگی: هیچ کدام از ما قادر نیستیم تمام خواسته‌های عزیزان‌مان را برآورده کنیم اما باید به آن‌ها توجه کرده و آن‌ها را بشناسیم. می‌توانیم از سالمندمان بپرسیم دوست دارد چه شخصی از او مراقبت کند یا در صورتی که قصد استفاده از خدمات خانه سالمندان را داریم، او را هم در تصمیم گیری شریک کرده و نظرش را جویا شویم.

استفاده از سوالات ساده و کوتاه: سوال‌هایمان نباید پشت سر هم پرسیده شوند. سوال‌هایی که سالمند ما می‌تواند با بله و خیر جواب دهد، بهترین انتخاب هستند. به عنوان مثال از او بپرسیم «دوست داری امروز پیراهن سفید بپوشی یا آبی؟‌» یا حتی گزینه‌ها را به او نشان دهیم زیرا دیدن نشانه‌های بصری، به درک بهتر سوال و جواب دادن او کمک می‌کند. پرسیدن سوالاتی که می‌دانیم قهرمان ما را ناراحت می‌کند جایز نیست. مثلا به جای این ‌که بگوییم آیا به دستشویی رفتن نیاز داری بهتر است به صورت جمله‌ی خبری بگوییم داریم به دستشویی می‌رویم. همچنین به زبان آوردن عبارت من برای انجام این کار «به کمکت نیاز دارم... می‌شه کمکم کنی؟» در بیماران مبتلا به زوال عقل بسیار کارآمد است.

پرهیز از مزاحمت: برای گفت و گو با سالمند مبتلا به زوال عقل، بهتر است زمان مناسب و محیطی آرام را انتخاب کنیم تا موجب حواس‌پرتی در عزیز ما نشود. این گونه سالمند ما می‌تواند تمرکز بهتری بر مکالمه داشته باشد.

دوری از بحث و مشاجره: با بالا بردن تن صدا یا غر زدن و کوبیدن در‌ها مشکلات و چالش‌های مراقبتی ما حل نخواهد شد. بنابراین به جای مشاجره و تحت فشار قرار دادن عزیزان‌مان بهتر است آرامش خود را حفظ کنیم تا رابطه‌ای که با والدین‌مان داریم خدشه‌دار نشود.

شفاف صحبت کردن: وقتی نوبت به قهرمان‌هایی می‌رسد که از زوال عقل رنج می‌برند و لجباز هستند بهتر است به جای توضیح و تقسیر با جزئیات، خلاصه گویی را انتخاب کنیم. پس زمانی که می‌خواهیم مطلبی را به سالمند خود بگوییم، بهتر است حرف‌مان را خیلی ساده و رک بزنیم تا شاهد مقاومت کمتری از سمت او باشیم.

به طور مثال وقتی سالمند ما پس از یک دقیقه نمی‌تواند سه کلمه ساده را به خاطر بیاورد، توضیحات زیاد ما را نیز به خاطر نخواهد آورد بنابراین در مواقعی مثل حمام کردن که به همکاری او نیاز داریم کافی است با حرکات ساده‌ای توجه او را جلب کنیم، استفاده از حرکات چهره و دست مانند یک لبخند گرم یا فشردن دست قهرمان‌مان باعث می‌شود ما را درک کرده و همکاری بیشتری با ما داشته باشد.

ارزیابی رفتار در مراقبین: مهم‌ترین چالش ما در مراقبت از سالمندان مبتلا به زوال عقل، مقاومت و لجبازی آن‌هاست اما نکته‌ای که بسیاری از ما نادیده می‌گیریم قدرت ارتباطات غیر کلامی در برخورد با این عزیزان است. بسیاری از اوقات این خود ما هستیم که با خشم و عصبانیتی که از طریق زبان بدن منتقل می‌کنیم باعث بروز رفتارهای لجبازانه در قهرمان‌های زندگی می‌شویم پس بهتر است هیچ‌گاه خوش‌رویی را فراموش نکنیم.

توافق و مصالحه: در صورتی که قهرمان ما در مراحل ابتدایی زوال عقل به سر می‌برد می‌تواند از عهده‌ی برخی از کارهای ساده روزانه خود بربیاید. خوب است در این باره با سالمندان‌مان صحبت کنیم و از او بخواهیم کارهایی که برایش مشکل‌تر است را به ما واگذار کنند. اعتراف به عدم توانایی در انجام برخی از کار‌ها و یادآوری مواردی که همچنان قادر به انجام دادن خواهد بود باعث می‌شود سالمندمان تغییرات را راحت‌تر پذیرفته و مقاومت کمتری در برابر مراقبت‌های ما نشان دهد.

گوش کردن: بهتر است به جای صحبت کردن، بیشتر گوش دهیم. این موضوع در ارتباط با والدین مبتلا به زوال عقل نیز صادق است. مهم نیست چقدر موضوع بی‌اهمیت باشد با گوش کردن به قهرمان‌های زندگی می‌توانیم در میان صحبت‌ها آنچه که موجب آزار و اذیت و لجبازی آن‌ها می‌شود را کشف کرده و از تکرار آن جلوگیری کنیم.

سخن پایانی

زوال عقل و آلزایمر یکی از بیماری‌های شایع در میان سالمندان است که معمولا با بروز مقاومت و لجبازی همراه می‌شود. ما ابرقهرمان‌ها می‌توانیم با شناخت دلایل و راهکار‌های مواجه با رفتارهای لجبازانه و مقاومتی سالمندان‌مان، بسیاری از چالش‌های این دوران را پشت سر گذاشته و لحظات شیرین‌تری را برای خود و سالمند عزیزمان رقم بزنیم. به یاد داشته باشیم که رفتار مهربانانه ما می‌تواند مقاومت آن‌ها را کاهش دهد، پس از بحث کردن با آن‌ها دوری کنیم و با جملاتی ساده و شفاف منظورمان را برسانیم. بروز بیماری آلزایمر مراحل متفاوتی دارد که آگاهی از نشانه‌ها و چالش‌های هر مرحله آن به ما کمک می‌کند تا مراقبت باکیفیت‌تری از عزیزان‌مان داشته باشیم. برای مطالعه بیشتر مقاله مراحل پیشرفت بیماری آلزایمر در سالمندان را در وب‌سایت ایزی لایف مطالعه کنیم.