آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده است که باعث می‌شود سلول‌های مغز تحلیل بروند و بمیرند. این بیماری رایج‌ترین علت دمانس یا زوال عقل است که خود را به شکل اختلال تدریجی در فکر کردن، رفتار و مهارت‌های اجتماعی بروز می‌دهد و باعث می‌شود که فرد نتواند به‌تنهایی عملکردهای عادی زندگی را ادامه دهد.

شیوه‌های درمانیِ فعلی آلزایمر می‌توانند موقتا نشانه‌های بیماری را بهبود بخشند یا از سرعت پیشروی بکاهند. بیماران آلزایمر می‌توانند با این درمان‌ها عملکرد بهینه‌تری داشته باشند و مدت طولانی‌تری مستقل بمانند. هیچ گونه درمان قطعی برای آلزایمر در دست نیست. در مراحل بسیار پیش‌رفته‌ی بیماری، عوارض ناشی از اختلال شدید عملکرد مغز (مانند کم‌آبی، سوء‌تغذیه یا عفونت) می‌تواند منجر به مرگ شود.

تحقیقات نشان داده که افزایش سن اصلی‌ترین عامل زمینه‌ساز آلزایمر به شمار می‌آید. اولین نشانه‌های آلزایمر معمولا پس از سن ۶۰ سالگی نمایان می‌شود. در حال حاضر نزدیک به ۷.۵ میلیون سالمند در ایران زندگی می‌کنند که ٧٠٠‌ هزار نفرشان مبتلا به بیماری آلزایمر هستند (۱). وراثت، ژنتیک و کم‌خوابی نیز می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به آلزایمر باشند. علاوه بر این‌ها مشخص شده است که عوامل خطرساز برای بیماری‌های قلبی می‌توانند احتمال ابتلا به آلزایمر را نیز افزایش دهند؛ عواملی هم‌چون کم‌تحرکی، اضافه وزن، سیگار کشیدن یا قرار داشتن در معرض دود سیگار، فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت.

در ادامه نشانه‌های ابتلا به آلزایمر را مرور می‌کنیم.

حافظه

• بر خلاف فراموش‌کاری‌های عادی، فراموشی ناشی از آلزایمر پایدار است و مدام بدتر می‌شود.
• بیماران ممکن است حرف یا سوالی را چندین بار تکرار کنند.
• این افراد مکالمه‌ها، قرارها و اتفاقات را فراموش می‌کنند و بعدا نیز به یاد نمی‌آورند.
• افراد مبتلا جای درست وسایل را فراموش می‌کنند و آن‌ها را در مکان‌های نامعمول می‌گذارند.
• این افراد در مکان‌های آشنا گم می‌شوند.
• آن‌ها به‌تدریج نام اعضای خانواده و اشیاء روزمره را فراموش می‌کنند.
• در یافتن کلمات مناسب برای شناسایی اشیا، بیان افکار یا برقراری مکالمه دچار مشکل می‌شوند.

تفکر و استدلال

• آلزایمر تمرکز و تفکر (به‌ویژه در رابطه با مفاهیم انتزاعی مثل اعداد) را دشوار می‌کند.
• انجام هم‌زمان کارها برای بیمار دچار آلزایمر دشوار است و ممکن است رسیدگی به امور مالی و پرداخت قبوض با دردسر همراه باشد.

تصمیم‌گیری و قضاوت

• توانایی تصمیم‌گیری معقول و قضاوت درست در موقعیت‌های روزمره برای فرد مبتلا دشوار می‌شود. مثلا ممکن است که شخص برای بیرون رفتن در هوای گرم، چندین لباس گرم بپوشد.
• فرد نمی‌تواند واکنش موثری به مسائل معمول مثل غذایی که در حال سوختن است داشته باشد.

برنامه‌ریزی و انجام وظایف همیشگی

• فعالیت‌هایی مثل آشپزی که شامل مجموعه‌ای از مراحل پشت سر هم هستند، با پیشروی بیماری تبدیل به چالشی برای فرد می‌شوند.
• در مراحل پیش‌رفته‌ترِ بیماری، ممکن است که شخص نحوه‌ی انجام کارهای ساده‌ای مثل لباس پوشیدن یا استحمام را از یاد ببرد.

تغییر خلق‌وخو و رفتار

مشکلات رفتاری و شخصیتی که در اثر تغییرات مغز در بیماران آلزایمر رخ می‌دهد می‌تواند شامل این موارد باشد:

• افسردگی
• بی‌تفاوتی
• کناره‌گیری از اجتماع
• نوسانات خلق‌وخو
• بی‌اعتمادی به دیگران
• زودرنجی و پرخاشگری
• تغییر عادت خواب
• پرسه زدن
• بی‌ملاحظگی در رفتار و گفتار
• توهم (مثل تصورِ این که چیزی دزدیده شده است)

(۱) «نشانه‌های ابتلا به بیماری آلزایمر» – وب‌سایت شادمان (اخبار سالمندان و بازنشستگان)
http://www.shadmaan.com/article/5262